[ENG/PL] Do not mock from the bastard, the thing about the Wilhelm the Conqueror / Nie drwij z bękarta, czyli rzecz o Wilhelmie Zdobywcy

Being a bastard in the early Middle Ages was not easy. Ha, was not even fully accepted, let alone inheritance. But Wilhelm was different.
     The future ruler did not cut off from his origin and maintained proper contacts with his half-siblings and raised them to high dignity. But he was very irritable when it came to naming him a bastard. In the later years, when the local population of Alençon mocked Wilhelm's illegitimacy, the prince ordered 32 men to be arrested and their hands and feet cut off.

         Wilhelm I The conqueror, also called Wilhelm the Bastard, was born around 1028 in Falaise and died on 9 September 1087 in the Saint Gervais monastery near Rouen. He was King of England and Prince of Normandy. Illegal son of Prince Normandy Robert athe Magnificent, also known as Robert the Devil. His mother was Herleva (or Herletta), most likely the daughter of Fulbert, the tanner of Falaise.

Childhood
William's exact date of birth is unknown. It is assumed that he was born in 1027 or 1028, most likely in the autumn of the latter. In 1035 he was appointed successor to the throne by his father, who set off on a pilgrimage to the Holy Land. Prince Robert, however, had no offspring from the right bed, and the list of potential candidates for the throne was extensive.
The mighty resistance was not so much a result of Wilhelm's illegitimate birth, but his young age of 7 years. The illegal origin of the then Normandy (and also England) did not constitute an obstacle to the throne.

Civil War
Wilhelm's father went on a pilgrimage, but died on the way back in Anatolia. Little Wilhelm, to the great discontent, was thus Prince of Normandy.
At the same time began the heaviest period in his life. The sluggish Norman barons were hard to keep up with the adults, and what a baby. To make matters worse, several representatives of the Normandy princes lineage found that they had more rights to the throne than young William. Normandy plunged into anarchy. The Barons, without asking for permission, built their own castles and armed themselves to settle local conflicts.

Chaos propounded rulers of neighboring states, especially King Henry of France, who was keenly interested in weakening the duchy.

Wilhelm grew up and entered an alliance with Henry I and French, who in 1042 turned Henry into a knight. The exact circumstances and time of the takeover of power by Wilhelm we do not know. It is assumed that this occurred in the years 1042-1044. But even the beginning of personal rule did not mean calming the country. The Barons, who were used to arbitrarily, reluctantly succumbed to the prince's authority. Hence the numerous conspiracies and attempts made by Norman vassals.

The most dangerous of all conspiracies was set up in 1047. The western part of Normandy was revolted at the time, at the latest being influenced by the duke and maintaining a great deal of separateness towards the eastern part, more strongly influenced by French culture. In the west, the predominance of Scandinavian language and culture has survived. The revolt was planned for a time when Wilhelm was among his opponents. The prince was saved by his jester who overheard and reported the conspirators' conversation. Thanks to this warning Wilhelm managed to flee to Falaise, where he could feel safe. He called all his faithful vassals to himself, but the forces gathered were too thin to resist the rebels. The Prince turned to help King Henry I, who refused to help. The Val-ès-Dunes (Valley of the Dunes), where Wilhelm defeated the rebel army, went to a rehearsal with the rebels. In October of 1047 Caen Wilhelm imposed his barons on "God's Peace" and proclaimed an amnesty for the rebels. Although his position was still not very strong, he was already the actual ruler of Normandy.

Prince of Normandy
Following the "Peace of God", the young prince gradually strengthened his power. The people who remained loyal to him were up to dignity and honors. The closest collaborators of the prince were his half brothers (Herlev's sons from her marriage to Herluin de Conteville), Bishop of Bayeux Odo and Count Robert de Mortain.

Wilhelm also maintained close contacts with the reform movement in the Church. This allowed him to bring to the Normandy such church minds as Anselm of Aosta or Lanfranc of Pavia, and in the abbey in Bec a great center of mental movement emerged, exerting influence not only on Normandy. In general, good relations with the Church deteriorated in 1053, when Wilhelm made a marriage to Pope Leo IX with Matilde, the daughter of Count Flanders. The Pope objected to the union because of his too close kinship between his spouses. The Pope's anger was tempered by the founding of two religious houses in Caen, Stefan and the female of the Holy Trinity.

Marriage was also a sign of strengthening Wilhelm's position internationally. His father-in-law, Count Flanders Baldwin V, was one of the most powerful masters in the area. With his voice counted in France and in the Holy Roman Empire. His position was so strong that in 1060, after the death of King Henry I, he held regency regimes in France on behalf of his under-age son, Philip I. Thus, the marriage meant for Wilhelm a prestige increase and no political advantage.The greatest danger came in 1057, when Wilhelm faced the invasion of combined forces of the King of France and Count of Andegavenia, Godfrey II Martel. Wilhelm again stood up to the task. His opponents attacked during the crossing of the Dives River near Varaville. Moment of attack was chosen masterfully. Half of the army crossed and half remained on the other side, cut off by tides. The defeated King Henry and Count Godfrey retreated, but were still trying to harm the Prince of Normandy as much as they could.

Radical improvement of Wilhelm's situation brought the year 1060 when his greatest enemies - King Henry I and Count Godfrey II - died. In France, the crown fell on 8-year-old Henry's son, Philip I, on whose behalf his father-in-law was Wilhelm, Baldwin of Flanders. In Andegawenia there was a civil war between the pretenders to power - Godfrey III Brodatym and Fulk IV. From that moment on, Wilhelm's politics has gained momentum. In the year 1063 he subdued the county of Mayenne. His gaze turned to Brittany. After a few years of fighting, Prince Conan II recognized the duke of Normandy. Meanwhile, in January 1066 Wilhelm appeared before the possibility of winning the throne of England.

1066 
On January 5, 1066, Edward the Confessor died without a word. Wilhelm appealed to the throne as Edward's distant cousin, citing the promise of succession Edward gave him in 1051. The Anglo-Saxons, however, chose one of them, earl Wessex, Harold Godwinson, of a powerful and mighty race. Apparently, a few years earlier Harold was at the court of Prince Normandy and promised to support his claim to the throne, but we do not have a reliable relationship on this subject, and the visit itself is just a guess.

Not long after, the news of Edward's death and the coronation of Harold II reached Wilhelm when he was hunting in Rouen. The prince immediately interrupted the hunt and began to act diplomatically. Harold was sent a message to remind him of his promise, but returned with nothing. The second message was made to Pope Alexander II. MEPs accused Harold of perjury and presented a planned expedition to England as a just criminal expedition. The message received the support of influential Cardinal Hildebrand and was a complete success. Harold was cursed, and Wilhelm received from the pope the relics and banner of St. Peter, who was to lead him to victory. Wilhelm then received confirmation of neutrality in the conflict from Emperor Henry IV, his father-in-law, Count Baldwin and his charge of Philip I. In March at the Lillebonne Wilhelm congress, he presented his plans and gained full support from the vassals who promised to support the expedition to his strength. .Wilhelm started a large-scale construction of a fleet that would transport his army through the English Channel. It is estimated that this fleet had 696 ships to be brought about 7,000. People, of which 4-5 thousand. It's an infantry, and 2-3 thousand. Knights and horsemen, with a few steeds. Around Easter in Normandy appeared Halley comet (shown in the chronicle of this Bayeux fabric trip), which was read as a good sign before the expedition. On the news of the expedition plans, many volunteers arrived in Normandy, which the prince was willing to accept in his ranks.

          In the summer another knighthood was convened, this time to Bonneville. Wilhelm appointed his successor to his first-born son Robert. The regency was supposed to be the wife of Wilhelm, Matilda. At the same time the Sacred Trinity Church in Caen was consecrated. On this occasion, the daughter of William, Cecylia. To gain God's help during the expedition, Wilhelm vowed to establish an abbey in England. Meanwhile, the fleet and the army gathered at the mouth of the Dives River and waited for a sign to sail.

Expedition
What did not succeed to Wilhelm Scandinavian predecessors or earlier to Caesar himself, the prince realized. However, the weather was hindered by Wilhelm's plans.
         In July the preparations were completed, only to wait for the good wind, which in the meantime stubbornly from the north. Summer passed and the army showed signs of boredom and unbridled discipline. Wilhelm has dealt with this, and the chroniclers have astonished about the peace, security and prosperity of the harvest.

From the night of 27th to 28th September fate began to favor Wilhelm finally and the wind finally melted from the south. Without hesitation, Wilhelm ordered the army to embark and aboard the flagship ship Mora sailed towards England. The flagship turned out to be faster than the rest of the fleet and with the dawn it turned out that there was no army with them. Wilhelm showing his people that he did not care about it, ordered him to prepare his breakfast. After some time the rest of the fleet arrived (only two ships were lost) and Wilhelm decided to land. It took place in a cove between Hastings and Eastbourne, opposite the Pevensey fortification. While getting off the ship, Wilhelm slipped and fell, which could be read as a bad sign. Wilhelm turned the whole matter into a joke, taking a handful of sand and announcing to everyone that he was taking possession of England.

As soon as it turned out across the coast there was not even one knight Harold. The King held them under his arms all summer, but in September, when he found the invasion unlikely, he dissolved the fyrd into a home. In the meantime, in the north of England, another pretender to the English throne landed, King Harald III Srogi, Norway, backed by his rebellious brother Harold, Tostig. Harold again convened fyrd and started a quick march against the invaders. The appearance of Harold surprised the Norwegians. On 25 September Harold III killed Harold III at Stamford Bridge. When the army rested after the victory, news of Wilv's landing at Pevensey came. Harold set off south and set off in London on 8 October, then set off for Wilhelm.

          Meanwhile, Prince Normandy fortified the Pevensey fortifications and waited for the Anglo-Saxons. Because they did not show up, Wilhelm called on the council to move the camp to Hastings. There he was waiting for Harold, who finally appeared on 13 October. The Norman Mass was celebrated in a short mass, followed by the speech of Prince Wilhelm. He told his knights to arm themselves with all the courage they have, because from there, where they found no return. Then he put the relics on his neck and gave orders to march.

 The appearance of the opponent surprised Harold, but managed to set his army in combat readiness. In the Anglo-Saxon army the infantry dominated, while the Normans used to drive mainly. Harold took a position on Senlac Hill and assumed a defensive posture, as he knew it was Wilhelm who had to attack. Wilhelm's first attack was with the infantry, the second was his driving. The prince attacked the waves in an effort to tired the defenders, but the battle shuddered on the Anglosas side. On the left wing of the pressure did not endure the Breton food, to make matters worse in Normandy branches spread rumors of William's death and panic broke out.Wilhelm was not killed and probably stolen a steed under him. He pulled out his helmet and cried:

    Look! I live and I will win with godly help! Remember, what madness in you has come!

            Panic was overcome, the Breton order was organized, and the pursuing Anglo-Saxon troops were surrounded by rides and cut without mercy. There was a break in the struggles, ordering the ranks. The fights flickered again and Wilhelm was determined to win the battle before sunset. So he sought to loosen the Anglo-Saxon knight by maneuvering a sham. However, this did not produce the effects expected by the invader. 
The outcome of one of the most important battles in world history has been decided by chance. So late afternoon some shot from Normandy arch shot hit King Harold in the eye. There was anxiety in the wards that panicked. The chess was broken and the Anglosas rushed to escape. Normandy's attack ended the work. King Harold died, his brothers Gyrth and Leofwine died, the Anglo-Saxon flower fell, and the royal guards (huskies) were slaughtered. England faced the Normans open ...

End of Part I


 ------------------------------------------------------------------------

 The Bayeux Tapestry or Bayeux Embroider /

Tkanina z Bayeux – ręcznie haftowane płótno przedstawiające między innymi podbój Anglii przez Wilhelma I Zdobywcę

Bycie bękartem we wczesnym średniowieczu nie było łatwe. Ba, nie było nawet w pełni akceptowane, nie mówiąc już o dziedziczeniu. Z Wilhelmem było jednak inaczej.
Przyszły władca nie odcinał się od swojego pochodzenia i utrzymywał poprawne kontakty z przyrodnim rodzeństwem i wynosił je do wysokich godności. Był natomiast bardzo drażliwy, jeśli chodziło o nazywanie go bękartem. W późniejszych latach, gdy miejscowa ludność Alençon  wyszydzała nieprawe pochodzenie Wilhelma, książę kazał aresztować 32 ludzi i obciąć im ręce oraz stopy...

       Wilhelm I Zdobywca, zwany także Wilhelmem Bękartem urodził się ok. 1028 w Falaise, zmarł zaś 9 września 1087 w klasztorze Saint Gervais niedaleko Rouen. Był królem Anglii i księciem Normandii. Nieślubny syn księcia Normandii Roberta I Wspaniałego, zwanego również Robertem Diabłem. Jego matką była Herleva (lub Herletta), najprawdopodobniej córka Fulberta, garbarza z Falaise.

Dzieciństwo
Dokładna data urodzenia Wilhelma nie jest znana. Przyjmuje się, że urodził się w 1027 lub 1028 roku, najprawdopodobniej jesienią tego ostatniego. W roku 1035 został wyznaczony na następcę tronu przez swego ojca, który ruszał z pielgrzymką do Ziemi Świętej. Książę Robert nie miał jednakże potomstwa z prawego łoża, a lista potencjalnych kandydatów do tronu była rozległa.
Opór możnych wynikał nie tyle z nieprawego pochodzenia Wilhelma, ile z jego młodego, 7 letniego wieku.  Nielegalne pochodzenie w ówczesnej Normandii (a także i Anglii) nie stanowiło przeszkody w drodze do tronu.

Wojna domowa
Ojciec Wilhelma udał się na pielgrzymkę, ale zmarł podczas drogi powrotnej w Anatolii. Mały Wilhelm, ku niezadowoleniu wielmożnych został więc księciem Normandii.
W tym samym czasie rozpoczął się najcięższy okres w jego życiu. Gnuśnych normandzkich baronów trudno było utrzymać w ryzach dorosłemu, a cóż dopiero dziecku. Co gorsza, kilku przedstawicieli bocznych linii rodu książąt Normandii uznało, że ma większe prawa do tronu niż młody Wilhelm. Normandia pogrążyła się w anarchii. Baronowie, nie pytając nikogo o zgodę, budowali własne zamki i zbrojnie rozstrzygali lokalne konflikty.
Chaos podsycali władcy państw ościennych zwłaszcza król Francji Henryk I, żywo zainteresowany osłabieniem księstwa.

Wilhelm dorósł i wszedł w sojusz z Henrykiem I Francuskim, który w 1042 roku Henryk pasował młodzieńca na rycerza. Dokładnych okoliczności i czasu przejęcia pełni władzy przez Wilhelma nie znamy. Przyjmuje się, że nastąpiło to w latach 1042-1044. Jednak nawet rozpoczęcie rządów osobistych nie oznaczało uspokojenia kraju. Baronowie, nawykli do samowoli, niechętnie poddawali się władzy książęcej. Stąd też liczne spiski i próby buntów podejmowane przez normańskich wasali.

Najgroźniejszy ze wszystkich spisków został zawiązany w roku 1047. Zbuntowała się wtedy zachodnia część Normandii, najpóźniej poddana wpływom książęcym i zachowująca wiele odrębności wobec części wschodniej, silniej poddanej wpływom kultury francuskiej. Na zachodzie przetrwała jeszcze przewaga języka i kultury skandynawskiej. Bunt zaplanowano na czas, gdy Wilhelm znalazł się wśród swoich przeciwników. Książę uratował się dzięki swojemu błaznowi, który podsłuchał i doniósł o rozmowie spiskowców. Dzięki temu ostrzeżeniu Wilhelm zdołał zbiec do Falaise, gdzie mógł czuć się bezpiecznie. Zwołał do siebie wszystkich wiernych wasali, ale zgromadzone siły okazały się zbyt szczupłe, by przeciwstawić się buntownikom. Książę zwrócił się więc o pomoc do króla Henryka I, który tej pomocy nie odmówił. Do walnej rozprawy z buntownikami doszło w Val-ès-Dunes (Dolinie Wydm), gdzie Wilhelm rozgromił armię buntowników. W październiku 1047 roku w Caen Wilhelm narzucił swoim baronom „Pokój Boży” i ogłosił amnestię dla buntowników. Mimo, iż jego pozycja wciąż nie była zbyt silna, był już faktycznym władcą księstwa Normandii.

Książę Normandii
Po nastaniu "Pokoju Bożego" młody książę stopniowo umacniał swoją władzę. Ludzi którzy pozostali mu wierni wynosił do godności i zaszczytów. Najbliższymi współpracownikami księcia byli jego przyrodni bracia (synowie Herlevy z jej małżeństwa z Herluinem de Conteville), biskup Bayeux Odo i hrabia Robert de Mortain.

        Wilhelm utrzymywał również bliskie kontakty z reformatorskim ruchem w Kościele. Pozwoliło mu to sprowadzać do Normandii takie umysły Kościoła jak Anzelm z Aosty czy Lanfranc z Pawii, a w opactwie w Bec powstało wielkie centrum ruchu umysłowego, wywierające wpływ nie tylko na Normandię. Ogólnie dobre stosunki z Kościołem uległy pogorszeniu w roku 1053, kiedy to Wilhelm zawarł wbrew woli papieża Leona IX małżeństwo z Matyldą, córką hrabiego Flandrii. Papież sprzeciwiał się temu związkowi z powodu zbyt bliskiego pokrewieństwa między małżonkami. Gniew papieża ułagodzono ufundowaniem dwóch domów zakonnych w Caen, męskiego pod wezwaniem św. Stefana i żeńskiego pod wezwaniem Świętej Trójcy.

Małżeństwo było również oznaką wzmocnienia pozycji Wilhelma na arenie międzynarodowej. Jego teść, hrabia Flandrii Baldwin V, był jednym z najpotężniejszych panów w rejonie. Z jego głosem liczono się we Francji i w Świętym Cesarstwie Rzymskim. Jego pozycja była na tyle silna, że w 1060 roku, po śmierci króla Henryka I, sprawował we Francji rządy regencyjne w imieniu jego nieletniego syna, Filipa I. Tak więc małżeństwo oznaczało dla Wilhelma wzrost prestiżu i nie lada atut polityczny.

Największe niebezpieczeństwo nadeszło w 1057 roku, kiedy to Wilhelm stanął w obliczu najazdu połączonych sił króla Francji oraz hrabiego Andegawenii, Godfryda II Martela. Wilhelm ponownie stanął na wysokości zadania. Swoich przeciwników zaatakował podczas przeprawy przez rzekę Dives pod Varaville. Moment ataku został wybrany po mistrzowsku. Połowa armii przeprawiła się, a połowa pozostała na drugim brzegu, odcięta przez przypływ. Pokonani król Henryk i hrabia Godfryd wycofali się, ale wciąż starali się szkodzić księciu Normandii jak tylko potrafili.

Radykalną poprawę sytuacji Wilhelma przyniósł rok 1060, kiedy to zmarli jego najwięksi wrogowie – król Henryk I i hrabia Godfryd II. We Francji korona przypadła 8-letniemu synowi Henryka, Filipowi I, w imieniu którego regencję sprawował teść Wilhelma, Baldwin Flandryjski. W Andegawenii doszło natomiast do wojny domowej między pretendentami do władzy – Godfrydem III Brodatym i Fulkiem IV. Od tej chwili polityka Wilhelma nabrała rozmachu. W roku 1063 podporządkował sobie hrabstwo Mayenne. Jego wzrok zwrócił się wówczas ku Bretanii. Po kilku latach walk książę Conan II uznał zwierzchnictwo księcia Normandii. Tymczasem w styczniu 1066 roku przed Wilhelmem pojawiła się możliwość zdobycia tronu Anglii.

Rok 1066
5 stycznia 1066 roku zmarł bezpotomnie król Anglii Edward Wyznawca. Wilhelm zgłosił pretensje do tronu jako odległy kuzyn Edwarda, powołując się przy tym na obietnicę sukcesji, jakiej udzielił mu Edward w roku 1051. Możni anglosascy wybrali jednak na króla jednego spośród siebie, earla Wesseksu, Harolda Godwinsona, pochodzącego z możnego i potężnego rodu. Podobno kilka lat wcześniej Harold znalazł się na dworze księcia Normandii i tam obiecał popierać jego pretensje do tronu, ale nie posiadamy na ten temat wiarygodnych relacji, a sama wizyta jest tylko domysłem.

        Niedługo potem, wieść o śmierci Edwarda i koronacji Harolda II dotarła do Wilhelma, kiedy ten polował w okolicach Rouen. Książę natychmiast przerwał łowy i rozpoczął działania dyplomatyczne. Do Harolda zostało wysłane poselstwo mające mu przypomnieć o jego obietnicy, ale wróciło z niczym. Drugie poselstwo udało się do papieża Aleksandra II. Posłowie oskarżyli Harolda o krzywoprzysięstwo i przedstawili planowaną wyprawę na Anglię jako sprawiedliwą ekspedycję karną. Poselstwo uzyskało poparcie wpływowego kardynała Hildebranda i odniosło pełny sukces. Harold został obłożony klątwą, a Wilhelm otrzymał od papieża relikwie i chorągiew św. Piotra, która miała go poprowadzić do zwycięstwa. Następnie Wilhelm uzyskał potwierdzenie neutralności w konflikcie od cesarza Henryka IV, swojego teścia hrabiego Baldwina i jego podopiecznego Filipa I. W marcu na zjeździe baronów w Lillebonne Wilhelm przedstawił swoje plany i zyskał pełne ich poparcie ze strony wasali, którzy obiecali wesprzeć ekspedycję na miarę swych sił.

Wilhelm rozpoczął zakrojoną na wielką skalę budowę floty, która miała przetransportować jego armię przez kanał La Manche. Ocenia się, że ta flota liczyła 696 okrętów, którymi miało zostać przewiezione ok. 7 tys. ludzi, z czego 4-5 tys. to piechota, a 2-3 tys. rycerze i konni giermkowie, z kilkoma rumakami. Około Wielkanocy nad Normandią pojawiła się kometa Halleya (uwidoczniona na będącej kroniką tej wyprawy tkaninie z Bayeux), co odczytano jako dobry znak przed wyprawą. Na wieść o planach ekspedycji, do Normandii przybywali liczni ochotnicy, których książę chętnie przyjmował w swoje szeregi.
          Latem zwołany został kolejny wiec rycerstwa, tym razem do Bonneville. Wilhelm mianował na nim swoim następcą swojego pierworodnego syna Roberta. Regencję miała sprawować żona Wilhelma, Matylda. W tym samym czasie nastąpiło poświęcenie kościoła Świętej Trójcy w Caen. Z tej okazji śluby zakonne złożyła córka Wilhelma, Cecylia. Aby zyskać Bożą pomoc podczas wyprawy Wilhelm ślubował ufundować w Anglii opactwo. Tymczasem flota i wojsko zebrały się u ujścia rzeki Dives i oczekiwały na znak do wypłynięcia.

Wyprawa
To co nie udało się poprzednikom skandynawskim Wilhelma, czy jeszcze wcześniej samemu Cezarowi, urzeczywistnił książę. Na przeszkodzie planom Wilhelma stanęła jednak pogoda.
        W lipcu przygotowania były zakończone, pozostawało tylko czekać na pomyślny wiatr, który tymczasem uparcie wiał z północy. Lato mijało, a w wojsku pojawiały się oznaki znudzenia i rozprzężenia dyscypliny. Wilhelm poradził sobie z tym i kronikarze z pewnym zdziwieniem piszą o panującym spokoju, bezpieczeństwie i udanych żniwach.

        Z nocy 27 na 28 września los zaczął sprzyjać wreszcie Wilhelmowi i wiatr zawiał wreszcie z południa. Nie zwlekając dłużej Wilhelm kazał armii zaokrętować się i na pokładzie flagowego okrętu Mora wypłynął ku Anglii. Okręt flagowy okazał się szybszy niż reszta floty i z nastaniem świtu okazało się, że nie ma przy sobie armii. Wilhelm pokazując swoim ludziom, że się tym nie przejmuje rozkazał przygotować sobie sute śniadanie. Po jakimś czasie przypłynęła reszta floty (okazało się, że stracono tylko 2 okręty) i Wilhelm zdecydował się na lądowanie. Nastąpiło ono w zatoczce między Hastings a Eastbourne, naprzeciw fortyfikacji Pevensey. Podczas wysiadania z okrętu Wilhelm poślizgnął się i upadł co mogło zostać odczytane jako zły znak. Wilhelm obrócił całą sprawę w żart, biorąc w dłoń garść piasku i obwieszczając wszystkim, że oto bierze Anglię w posiadanie.

         Jak się wkrótce okazało na całym wybrzeżu nie było ani jednego rycerza Harolda. Król trzymał je pod bronią przez całe lato, ale we wrześniu, kiedy uznał inwazję za nieprawdopodobną, rozpuścił pospolite ruszenie (tzw. fyrd) do domu. Tymczasem na północy Anglii wylądował inny pretendent do angielskiego tronu, król Norwegii Harald III Srogi, wspierany przez zbuntowanego brata Harolda, Tostiga. Harold ponownie zwołał fyrd i ruszył błyskawicznym marszem przeciw najeźdźcy. Pojawienie się Harolda zaskoczyło Norwegów. 25 września pod Stamford Bridge Harold zniszczył armię norweską, a król Harald III poległ. Kiedy wojsko odpoczywało po zwycięstwie nadeszła wieść o lądowaniu Wilhelma w Pevensey. Harold niezwłocznie ruszył na południe i 8 października stanął w Londynie, po czym wyruszył przeciw Wilhelmowi.

         Tymczasem książę Normandii umocnił fortyfikacje w Pevensey i czekał na Anglosasów. Ponieważ ci nie pojawili się, Wilhelm zwołał radę na której postanowiono przenieść obóz do miasta Hastings. Tam oczekiwał na Harolda, który pojawił się wreszcie 13 października. W obozie normandzkim odprawiono krótką mszę, po której mowę wygłosił książę Wilhelm. Powiedział swoim rycerzom, żeby uzbroili się w całą odwagę jaką posiadają, gdyż stamtąd, gdzie się znaleźli nie ma już odwrotu. Następnie założył na szyję relikwie i dał rozkaz do wymarszu.

Pojawienie się przeciwnika zaskoczyło Harolda, zdołał jednak ustawić swoją armię w gotowości bojowej. W armii anglosaskiej dominowała piechota, natomiast Normanowie posługiwali się głównie jazdą. Harold zajął pozycję na wzgórzu Senlac i przyjął postawę obronną, gdyż wiedział, że to Wilhelm musi atakować. Pierwszy atak Wilhelm wykonał przy użyciu piechoty, do drugiego skierował swoją jazdę. Książę atakował falami chcąc zmęczyć obrońców, jednak szala bitwy zaczęła przechylać się na stronę Anglosasów. Na lewym skrzydle naporu nie wytrzymały posiłki bretońskie, na domiar złego w oddziałach normandzkich rozeszła się wieść o śmierci Wilhelma i wybuchła panika.

Wilhelm nie zginął a najprawdopodobniej ubito pod nim rumaka. Ściągnął wtedy z głowy hełm i zawołał:

Patrzcie! Żyję i z bożą pomocą wygram! Opamiętajcie się, cóż za szaleństwo w was wstąpiło?!

Panika została przezwyciężona, Bretończycy uporządkowali szyki, a ścigające ich oddziały anglosaskie zostały otoczone przez jazdę i wycięte bez litości. Nastąpiła przerwa w zmaganiach, na uporządkowanie szeregów. Walki rozgorzały wkrótce na nowo i Wilhelm był zdeterminowany wygrać bitwę przed zachodem słońca. Dążył więc do tego, aby rozluźnić szyk anglosaski, poprzez stosowanie manewru pozorowanej ucieczki. Nie przynosiło to jednak takich efektów, jakich oczekiwał najeźdźca.

O wyniku jednej z najważniejszych bitew w dziejach świata przesądził przypadek. Otóż późnym popołudniem jakaś wystrzelona z normandzkiego łuku strzała trafiła króla Harolda w oko. W oddziałach pojawił się niepokój, który przeszedł w panikę. Szyk został złamany, a Anglosasi rzucili się do ucieczki. Atak jazdy normandzkiej dokończył dzieła. Zginął król Harold, zginęli jego bracia Gyrth i Leofwine, poległ kwiat anglosaskiego możnowładztwa, a królewska gwardia (huskarlowie) została wybita w całości. Anglia stanęła przed Normanami otworem...

Koniec części I

Tradycyjnie coś do poczytania i polecenia: